De Eerste Kamer zal vandaag een asielwet aannemen, maar sommige steden negeren deze

De Eerste Kamer stemt maandag over de asielverdelingswet. Het wetsvoorstel, dat de regering in staat zou hebben gesteld gemeenten te dwingen een eerlijk deel van de asielzoekers op te vangen, zal worden aangenomen nadat VVD-senatoren besloten tegen de wil van hun partijleiding in te gaan en hun steun achter de wet te werpen. Sommige gemeenten hebben al gezegd dat ze de wet zullen boycotten als deze wordt gehandhaafd.

Het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) strijdt al jaren voor alle asielzoekers in Nederland. In de zomer van 2022 was het aanmeldcentrum in Der Abel zo overvol dat mensen wekenlang op het gras moesten slapen. Sindsdien leven duizenden asielzoekers in noodopvangcentra, vaak met niets anders dan brancards in de gymzaal. Ter Apel is structureel overvol, met mensen die in wachtruimtes op de grond slapen, tot het punt waarop de gemeente Westervold, waar Ter Apel onder valt, het COA voor de rechter daagt.

Het COA vertrouwt op gemeenten om ruimte te creëren voor vluchtelingenkampen, maar velen zijn daar terughoudend in. Uit recent onderzoek van RTV Noord blijkt dat een derde van de Nederlandse gemeenten al twaalf jaar geen enkele asielzoeker heeft opgevangen. Staatssecretaris Erik van der Burgh (Asiel, VVD) heeft daarom deze wet in het leven geroepen om ervoor te zorgen dat alle gemeenten meehelpen aan de bouw van onderkomens.

Tijdens de verkiezingscampagne van vorig jaar trok zijn partij de steun voor het wetsvoorstel abrupt in. Het werd in het parlement aangenomen zonder de steun van de VVD, maar zonder de liberalen, waardoor de meerderheid in de Eerste Kamer onzeker bleef. Nu de VVD-senatoren besloten hebben voor de wet te stemmen, zal deze zeker aangenomen worden.

Veel gemeenten gaven aan de distributiewet te zullen boycotten als deze gehandhaafd zou worden. De gemeente Westland, een verzameling steden en dorpen ten zuidwesten van Den Haag, heeft al laten weten niet te zullen voldoen aan de wet die haar verplicht ongeveer 700 asielzoekers op te nemen. “Hoe?” Dat zegt VVD Westland-fractievoorzitter Gus Bakker Omrop West. “We kunnen niet eens onze eigen jongeren, ouderen en arbeidsmigranten huisvesten. En dan moeten we nu 700 asielzoekers huisvesten, wat voor gewone burgers onverklaarbaar is.

Andere gemeenten zullen ruimte vinden voor opvangplaatsen zodra de wet van kracht is. Dat heeft burgemeester Magda Johnson van Woodenberg gezegd RTVUtrecht Zijn gemeente Utrecht heeft overal gezocht naar geschikte plekken om asielzoekers te huisvesten, maar hun inspanningen hebben nog geen positief resultaat opgeleverd. Hij vertelde de omroep dat hij de noodzaak van wetgeving begrijpt gezien de overbevolking op de huidige locaties en dat ze zullen blijven zoeken naar oplossingen.

Renswoude vertelde RTV Utrecht ook dat ze niet weten hoe ze aan de asielwet kunnen voldoen als deze eenmaal is ingevoerd. Het is de kleinste gemeente van de provincie Utrecht en heeft nog geen asielzoekers geaccepteerd. “Maar als we worden uitgenodigd, gaan we hierover in gesprek met onze inwoners en het gemeentebestuur”, zegt burgemeester Petra Tournenbaum tegen de omroeporganisatie. “Tegelijkertijd moeten we realistisch zijn; Wat is mogelijk?”

“Het huisvesten van minimaal honderd mensen, zoals oorspronkelijk gevraagd door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), is te veel voor bijvoorbeeld een gemeente van onze omvang. Die kunnen we niet in dienst nemen, en het effect op onze gemeenschap is ook van groot belang: Renswoude heeft 5.500 inwoners.

Verantwoordelijk staatssecretaris Van der Burgh benadrukte dat de Repartitiewet een laatste redmiddel is, ondanks herhaaldelijke oproepen aan gemeenten om huisvesting te creëren, maar dat mocht niet baten. En veel steden lijken dat te begrijpen. “Als alle gemeenten hun maatschappelijke verantwoordelijkheid aanvaarden of aanvaarden, zou deze wet niet nodig zijn”, zegt gemeente Pannik tegen RTV Utrecht.

Botsing in kabinetsformatie

Het besluit van de VVD-senatoren om de wet op de verdeling van asiel te steunen, tegen het pad van hun partijleiding in, heeft voor enige conflicten gezorgd in de huidige kabinetsformatieonderhandelingen tussen de PVV, VVD, NSC en BBB. Alle vier de rechtse partijen zijn anti-immigratie, maar niemand meer dan de populistische PVV, de grootste partij na de parlementsverkiezingen van november.

Geert Wilders en zijn PVV waren fel gekant tegen de Wet asielverdeling en noemden deze ‘dwingend’ omdat deze gemeenten dwingt asielzoekers op te vangen. “Mijn God”, postte een verontwaardigde Wilders vorige week op X toen duidelijk werd dat de Senaat het distributiewetsvoorstel zou steunen.

VVD-leider Dilan Yesilgöz zei tegen de Telegraaf dat hij eerst maatregelen wil nemen om het aantal asielzoekers te beperken en pas daarna de wet op de asielverdeling wil overwegen. ‘Maar de Senaat heeft ervoor gekozen om de andere kant op te handelen, en dat is hun recht’, zei hij.