De mysterieuze verdwijning van een onderwateronderzoeker op Antarctica

De AUV wordt voorgeprogrammeerd en vervolgens op lange reizen onder de gletsjers van Antarctica gestuurd. Krediet: Anna Wahlen

Het onbemande onderwatervoertuig RAN verdween onder een gletsjer op Antarctica. Het voertuig, eigendom van de Universiteit van Göteborg, is een van de drie vergelijkbare voertuigen in de hele wereld die voor onderzoek worden gebruikt en heeft belangrijke kennis bijgedragen over de zogenaamde Doomsday-gletsjer.

Ran, een zeven meter lang schip, verdween dit weekend tijdens een expeditie met de Zuid-Koreaanse ijsbreker RV/IB Araon. Het project wordt geleid door professor Anna Valen, een van de zes deelnemers van de Universiteit van Göteborg. RAN is een onbemand onderwatervoertuig (AUV) uitgerust met moderne technologie en sensoren die de omgeving in het water kunnen meten en documenteren. Het heeft de mogelijkheid om lange missies onder het ijs uit te voeren en is onder meer met succes gebruikt op Antarctica.

Tweede bezoek

“Dit was de tweede keer dat we Ran meenamen Thwaites-gletsjer Om het gebied onder het ijs te documenteren. Dankzij Rann zijn we in 2019 de eerste onderzoekers ter wereld die Thwaites binnenkwamen, en tijdens de huidige expeditie hebben we hetzelfde gebied opnieuw bezocht. Zelfs als je het smeltende ijs en zijn bewegingen kunt zien op basis van satellietgegevens, krijgen we van Ran close-ups van de onderkant van het ijs en informatie over precies de mechanismen achter het smelten.

De Thwaites-gletsjer op Antarctica is enorm en wordt ook wel de Doomsday-gletsjer genoemd, omdat hij het potentieel heeft om de mondiale zeespiegel met enkele meters te laten stijgen als hij volledig smelt. De metingen van Rann hebben veel aandacht gekregen, en niet alleen onder poolwetenschappers.

Anna Wallen met het onbemande onderwatervoertuig Ran in de belangrijkste haven van Göteborg. Nu is het hightech voertuig verdwenen onder een gletsjer op Antarctica. Krediet: Olof Loneheid

Het contact met Ran verliezen

Tijdens het duiken onder het 200-500 meter dikke ijs had Ran geen continu contact met het onderzoeksschip. De route is voorgeprogrammeerd en dankzij het geavanceerde navigatiesysteem vindt Ran de weg terug naar het open water. Hoe het er onder een gletsjer uitziet, is vaak volkomen onbekend. De missie onder een gletsjer wordt dus in verschillende fasen opgebouwd, beginnend bij de bodem en buiten het ijs om geleidelijk de moeilijkheidsgraad te vergroten en uiteindelijk het ijs te naderen en metingen uit te voeren op het grensvlak tussen ijs en water.

In januari van dit jaar voltooide Rann verschillende succesvolle duiken onder Thwaites, maar tijdens de laatste duik die gepland was voor de expeditie ging er iets mis. Na een lange reis onder het ijs bereikte het zelfrijdende voertuig het geprogrammeerde ontmoetingspunt niet. De RV/IB Araon stopte de repatriëringsvlucht en er werd zonder succes gezocht met akoestische zoekapparatuur, helikopters en drones. Uiteindelijk was het gewoon een kwestie van beseffen dat Ran verdwaald was.

Sterke steun van collega’s

“Het lijkt een beetje op het zoeken naar een speld in een hooiberg, maar zonder te weten waar de hooiberg zich bevindt. Op dit punt zijn de batterijen van Ran leeg. Het enige wat we weten is dat er iets onverwachts is gebeurd onder het ijs. We vermoeden dat hij is blootgesteld.” een probleem, dan weerhield iets hem ervan om eruit te komen.”

Anna Wallen is dankbaar voor de steun die haar team heeft gekregen van de expeditieleiding en wijst erop dat er niets verkeerd is gedaan door het schip, dat integendeel de beste ijsbreker is waar Rann ooit aan heeft gewerkt.

Een riskante zoektocht

“De gegevens die we van Ran ontvangen zijn uniek in de wereld en van grote waarde voor internationaal onderzoek. Tegelijkertijd is de inzet hoog, we wisten dat zoiets zou kunnen gebeuren, zelfs een mogelijk einde aan Ran. Persoonlijk zie ik het dit is een beter einde dan hebben. De verouderende AUV ligt stof te verzamelen in de garage. Tegelijkertijd is het natuurlijk een heel groot verlies. We hebben de RAN nu vijf jaar en in die vijf jaar hebben we ongeveer tien missies, training, ontwikkeling en testwerk.

De aankoop van Ran werd in 2015 voor 38 miljoen SEK gefinancierd door de Knut en Alice Wallenberg Foundation. Zelfs als het voertuig verloren gaat, beschikt de organisatie nog steeds over een unieke hulpbron in de vorm van kennis en goed opgeleid personeel. Verder zijn er terminalapparatuur, een ontvangst- en lanceersysteem van grote schepen, reserveonderdelen, computers en analyseapparatuur.

“Ons doel is om Rahn te vervangen. We gaan op zoek naar een financier die de inhoudingen van de verzekeringsmaatschappij en de tariefverhogingen die door de jaren heen hebben plaatsgevonden, kan dekken”, zegt Anna Whalen.