Hoe extreemrechts de Nederlandse verkiezingen won – en wat daarna komt

GEert Wilders behaalde woensdag een verrassende overwinning bij de Nederlandse verkiezingen, nadat een late golf zijn anti-EU-partij naar een verpletterende overwinning op zijn belangrijkste rivalen leidde.

Wanneer mensen in Nederland en andere delen van Europa zich aanpassen aan een trauma, zijn dit enkele van de belangrijkste kwesties waar zij rekening mee houden:

Wie is Wilders?

Wilders (60) is al tientallen jaren een vaste waarde in de Nederlandse politiek. Hij begon zijn carrière als lid van de liberale fractie van voormalig premier Mark Rudd, maar maakte zich los om als onafhankelijk wetgever te dienen voordat hij de anti-immigratie Vrijheidspartij oprichtte, in het Nederlands bekend als de PVV.

Hij heeft te maken gekregen met doodsbedreigingen vanwege anti-islamitische opmerkingen en staat sinds 2004 onder zware politiebescherming. In 2020 werd hij door een rechtbank schuldig bevonden aan opmerkingen die hij maakte over Marokkaanse immigranten, maar de rechters legden geen boete op.

Hij wordt gezien als een Nederlandse vertegenwoordiger van het populisme van Donald Trump en de nieuw gekozen president van Argentinië, Javier Millay.

Lees verder: Argentinië heeft een excentrieke populist gekozen die advies inwint bij zijn gekloonde honden

Hoe is het hem gelukt?

Weinigen beschouwden Wilders aan het begin van de campagne als een serieuze kandidaat, maar Dylan Yesilkos-Jegerius, de opvolger van Rutte als leider van de liberalen, gaf hem een ​​reddingslijn door te zeggen dat hij zou overwegen om in een coalitie met de Partij voor de Vrijheid te gaan werken.

Een andere vroege koploper, Peter Omtzigt, verloor terrein nadat hij zich afvroeg of hij wel echt premier wilde worden.

Wilders daarentegen heeft een meer pragmatische koers gekozen, waarbij hij een deel van zijn controversiële beleid heeft afgezwakt en de kiezers heeft verteld dat hij deel wil uitmaken van de volgende regering.

Vervolgens leek hij zelfverzekerder dan zijn rivalen en liet hij zich sterk zien in de laatste verkiezingsdebatten.

Wat heeft hij beloofd?

Het referendum over het verlaten van de EU is een kenmerkend project. Ook wil hij dat Nederland zich terugtrekt uit zijn internationale klimaatverplichtingen en heeft hij opgeroepen tot een enorme immigratiereductie.

Nederland is “ernstig verzwakt door de aanhoudende asieltsunami en massa-immigratie”, zegt zijn partij in haar manifest.

Hij beloofde te stoppen met het sturen van hulp naar Oekraïne en riep op tot het verbieden van de Koran en het sluiten van moskeeën.

Maar hij zei in zijn toespraak op de verkiezingsavond dat hij bereid was compromissen te sluiten om een ​​regeerakkoord te krijgen, dus het is onduidelijk hoeveel van dat beleid hij zal kunnen implementeren.

Kan hij echt een alliantie veiligstellen?

De Vrijheidspartij van Wilders zal naar verwachting 35 zetels winnen, maar hij heeft er 76 nodig om een ​​regelrechte meerderheid te behalen. Wilders stelde na de exitpolls een centrumrechtse coalitie voor, waartoe ook de voormalige partij van de vertrekkende premier Rudd, de onlangs gelanceerde centrumrechtse groep New Social Deal en de Peasant Citizens Movement behoorden.

Die partijen krijgen 86 zetels.

Vóór de verkiezingen gaf Yesilgoz-Zegerius aan dat hij misschien bereid zou zijn om samen met Wilders te regeren, maar op de verkiezingsavond kwam hij enigszins terug. De boerenkant zei dat ze ook willen deelnemen aan de alliantiebesprekingen.

Maar er is geen garantie dat Wilders de topbaan zal winnen. In 1982 won de Nederlandse Partij van de Arbeid meer zetels, maar haar centrumrechtse rivalen versloegen de leider van de regerende coalitie.