Inwoners Greenpeace en Bonaire bereiden zaak voor tegen Nederlandse overheid

Als er geen actie wordt ondernomen, wordt Bonaire zwaar getroffen door klimaatverandering. Een studie uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam (VU Amsterdam) in opdracht van Greenpeace Nederland toont de ernstige gevolgen van de opwarming van de aarde op het Nederlandse Caribische eiland. De stijgende zeespiegel dreigt tegen het einde van de eeuw een vijfde van het eiland te verzwelgen, koraalriffen verdwijnen en hittegolven toenemen. Voor mensen die op Bonaire wonen, zal het leven nooit meer hetzelfde zijn. De Nederlandse overheid, die sinds 2010 verantwoordelijk is voor de bijzondere gemeente, heeft geen specifiek beleid om het laaggelegen eiland te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Greenpeace Nederland en inwoners van Bonaire eisen klimaatrechtvaardigheid voor het eiland.

Uit onderzoek van de VU Amsterdam blijkt dat mensen die op Bonaire wonen een groot risico lopen door stijgende zeespiegel, stijgende temperaturen en afstervende koraalriffen. Het onderzoek kijkt naar de impact van verschillende klimatologische omstandigheden op het eiland¹⁾. Als de opwarming van de aarde beperkt blijft tot 1,5 graad, zoals afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs, zullen de effecten aanzienlijk kleiner zijn als de opwarming van de aarde stijgt naar 2,7 graden of 4,4 graden. Nederland en de rest van Europa doen te weinig om de CO2-uitstoot te verminderen, waardoor de kans op worstcasescenario’s voor Bonaire groter wordt.

Helen Angela (50, laborant en inwoner van Bonaire): “De informatie van wetenschappers is erg schokkend. Het is goed dat we deze informatie nu hebben, aangezien er op Bonaire weinig bekend is over klimaatverandering en de effecten daarvan. We moeten nu niet achterover leunen en samen handelen. Ik hoop dat veel mensen ons zullen steunen en dat we dit samen moeten doen.

Jadmar Emerenciana (25, grafisch ontwerper en inwoner van Bonaire) maakte een muurschildering over het onderwerp. “We dreigen onze cultuur te verliezen. Maar het is nog niet te laat, en deze waarschuwing komt op een moment dat we moeten handelen. Ik wil niet dat slavenhutten in de toekomst onder water komen te staan ​​en wij denken ‘dit had voorkomen kunnen worden’.

Een stortvloed aan infrastructuur en cultureel erfgoed

Een vijfde van Bonaire dreigt tegen het einde van deze eeuw verloren te gaan in de oceaan, tenzij de wereldwijde uitstoot aanzienlijk wordt verminderd. Zelfs de hoofdstad Kralendijk dreigt te overstromen als de uitstoot niet snel genoeg wordt teruggebracht. Ook Bonaire, de laaggelegen zuidpunt van het eiland, wordt getroffen, inclusief het oude vissersdorp Lac Khai. Stormen kunnen het risico op overstromingen verder vergroten. In elk van de bestudeerde klimaatscenario’s zullen wegen en andere infrastructuur worden beschadigd.

Klimaatverandering heeft ook een grote impact op de cultuur van Bonaire. In veel scenario’s kan bijvoorbeeld cultureel erfgoed op Zuid-Bonaire binnen dertig jaar verloren gaan. Een voorbeeld hiervan zijn slavenhutten ²⁾Een bewaard gebleven monument beschrijft de slavernijgeschiedenis van het eiland.

Stervend koraal

De prachtige koraalriffen rond Bonaire vormen een natuurlijke golfbreker en beschermen het eiland tegen overstromingen. Bovendien zijn koraalriffen een kraamkamer voor het zeeleven en zijn ze nauw verbonden met het wereldberoemde Bonaire-icoon onder duikers. De toekomst wordt bedreigd door klimaatverandering. Alleen onder het meest optimistische klimaatscenario, waar de opwarming van de aarde iets onder de doelstelling van het klimaatakkoord van Parijs ligt, zouden de effecten niet significant zijn vóór 2050. Onder extremere klimaatomstandigheden kan de omvang van koraalschade echter ernstiger zijn. Tegen 2050 zullen er nog maar 13 van de 86 duikplekken over zijn. Hierdoor zal het duiktoerisme afnemen en een enorme impact hebben op de economie. Koraalriffen zullen onder alle scenario’s na 2050 blijven afsterven. Hierdoor is de kans groot dat tegen het einde van deze eeuw alle koralen zijn verdwenen.

Impact op de volksgezondheid

Klimaatverandering kan ook grote gevolgen hebben voor de volksgezondheid op Bonaire. Bewoners hebben meer kans om fysiek te worden getroffen door de hitte, een aandoening die bekend staat als hittestress. Dit leidt tot hogere morbiditeit en hogere mortaliteit omdat patiënten met hart- en vaatziekten ernstiger symptomen ervaren. Muggen die virussen zoals zika en knokkelkoorts overbrengen, gedijen goed naarmate het klimaat warmer wordt, dus het aantal infecties met deze virussen zal naar verwachting toenemen. Ten slotte concludeerden de onderzoekers dat het risico op toekomstig psychologisch trauma hoog is vanwege de impact van overstromingen en stormen.

Het is nu of nooit voor Bonner

Het onderzoek maakt pijnlijk duidelijk dat maximaal 1,5 graad opwarming van de aarde de kritische grens is voor Bonaire. Als het doel van het klimaatakkoord van Parijs niet gehaald kan worden, zijn er meer ingrijpende maatregelen nodig om de inwoners van Bonaire te beschermen.

Peter van Beukering, hoogleraar Milieueconomie en directeur van het Instituut voor Milieukunde (IVM) aan de VU Amsterdam: “Tot nu toe heeft het Nederlandse klimaatonderzoek de Nederlands-Caribische eilanden, inclusief Bonaire, genegeerd. Dit rapport is een belangrijke eerste stap om daar verandering in te brengen. Ons rapport maakt nog niet duidelijk hoe Bonaire het beste beschermd kan worden tegen klimaatverandering, maar het is duidelijk dat er dringend actie moet worden ondernomen.

Een zaak tegen een nalatige regering

Bonaire, Saba en Sint Eustatius zijn sinds 2010 bijzondere gemeenten van Nederland, maar de Nederlandse overheid heeft vrijwel geen plannen om de eilanden te beschermen tegen overstromingen door de stijgende zeespiegel. Dit staat in schril contrast met de uitgebreide kustverdediging aan de Europese kant van Nederland³⁾. Rijke landen, waaronder Nederland en andere Europese landen, zijn verantwoordelijk voor het grootste deel van de wereldwijde CO2-uitstoot, maar dragen niet eerlijk bij aan de wereldwijde inspanningen om die uitstoot te verminderen. Bonaire loopt het risico hiervan de dupe te worden, want naarmate het warmer wordt, zullen de effecten van de klimaatcrisis groter zijn voor de mensen die op het eiland wonen. Daarom bereidt Greenpeace Nederland zich voor om samen met de inwoners van Bonaire de Nederlandse overheid voor de rechter te dagen.

Alleen op het gebied van klimaat is het beleid van de Nederlandse overheid ten aanzien van Caribisch Nederland oneerlijk. Zo is het minimumloon, anders dan in Europees Nederland, niet gebaseerd op de kosten van levensonderhoud, waardoor velen nauwelijks rond kunnen komen. ⁴⁾.

“De overheid heeft de plicht om ons te beschermen tegen overstromingen, kusterosie en andere levensbedreigende gevolgen van de klimaatcrisis. Het maakt niet uit in welke Nederlandse gemeente u woont, Bonaire, Ameland of Valkenburg. Toch hebben opeenvolgende kabinetten onder premier Rutte vrijwel niets gedaan aan deze gevolgen voor Bonair. Daarom ondernemen Greenpeace en de bewoners van het eiland actie om klimaatactie voor Bonaire af te dwingen”, zegt Faisa Olahsen, hoofd klimaat en energie bij Greenpeace Nederland.

De eerste juridische procedure, een dagvaarding aan de Nederlandse overheid, wordt de komende maanden voorbereid.